Praktijkervaringen met het individueel zorgplan
Patiënten voelen zich serieuzer genomen en zorgverleners kunnen direct aan de slag
Hoe verloopt de implementatie van het individueel zorgplan? Zorgverleners in Brabant werken er al enkele jaren mee. Het past helemaal bij het veranderde karakter van de eerstelijnszorg: van werken volgens protocol naar de balans patiënt-professional.
In de zorg voor mensen met chronische aandoeningen – met name bij patiënten in zorgprogramma’s voor diabetes, COPD, astma en CVRM – staan persoonsgerichte zorg en het stimuleren van zelfmanagement centraal. Een hulpmiddel hierbij is het individueel zorgplan dat Medicinfo, aanbieder van online zelfzorg, en Care2U, van het gelijknamige ketenondersteuningsysteem, samen met klanten en patiënten ontwikkelden. Tienduizenden patiënten van honderden huisartsen en praktijkondersteuners hebben inmiddels een individueel zorgplan (IZP). En de eerste pilotprojecten om patiënten via het zelfmanagementportaal Mijn GezondheidsPlatform (MGP) bij hun zorg te betrekken vorderen. Wat zijn de ervaringen van zorgverleners en patiënten tot nu toe? Anne-Marie Daniëls, praktijkondersteuner bij Horus Huisartsenzorg uit Tilburg, Nathalie Eikelenboom, programmamanager zelfmanagement en eHealth bij DOH Zorggroep (De Ondernemende Huisarts) in de regio Eindhoven en Victor van der Meer, huisarts in Budel en kaderarts astma/COPD bij zorggroep PoZoB (Praktijkondersteuning Zuidoost Brabant) vertellen
De kwaliteit verbetert. De consulten hebben meer diepgang.
Meer diepgang, meer vertrouwen
Sinds de introductie in 2012/2013 werken alle zorgverleners bij DOH met het IZP en heeft zo’n zestig procent van de patiënten een IZP, zegt Nathalie Eikelenboom. Bij PoZoB schat Victor van der Meer het gebruik nu op driekwart van de honderdvijftig praktijken. Het is de bedoeling dat mensen met chronisch aandoeningen straks allemaal een IZP hebben. Nu is dat bij ongeveer driekwart het geval. En er was een pilot om het individueel zorgplan ook in te zetten bij ouderenzorg, zo vertelt Nathalie Eikelenboom. Want de ervaringen zijn positief. Eikelenboom: “De kwaliteit verbetert. De consulten hebben meer diepgang.” Dat ziet Van der Meer ook. Bovendien schept het meer vertrouwen. “Als je voor een consult het IZP hebt ingekeken, laat je als huisarts zien dat je weet waar de patiënt zich mee bezighoudt. Hij of zij voelt zich nog meer serieus genomen. En als zorgverlener kun je meteen ‘aan de slag’.” Maar in het begin was er ook weleens weerstand, constateert Anne-Marie Daniëls. Patiënten zagen het vastleggen van doelen – bijvoorbeeld over afvallen of stoppen met roken – als een ‘leefcontract’ waar ze zich aan moesten houden. komen Of ze werden overvallen door het zorgplan en moesten eerst nadenken over wat ze wilden. En dat is lastig, vindt ook Victor van der Meer. “Nog steeds krijg ik weleens te horen: ‘jíj bent de hulpverlener, zeg jij maar wat ik moet doen’.” Een goed gesprek doet dan wonderen, leggen de POH en de huisarts uit. Samen we er wel uit. Daniëls: “Als praktijkondersteuner ben je tegenwoordig steeds meer een adviseur, die samen met de patiënt doelen opstelt. Die moeten wel haalbaar zijn. En de veranderingen moeten echt vanuit de patiënt komen.” In de praktijken van PoZoB is ongeveer elke patiënt gemotiveerd om aan zijn of haar gezondheid te werken, ziet Van der Meer. En als iemand dat een keer niet is, kun je dat ook opnemen in het IZP, zegt Anne-Marie Daniëls. “Soms is het doel: ga zo verder. Dan kom je er op een ander moment nog eens op terug.”
Wennen aan werkstijl
Voor de implementatie hebben de zorggroepen informatiepakketten met bijvoorbeeld strips en fi lmpjes ontwikkeld, voorbeeldconsulten en vragen en tips voor huisartsen en POH’s. Zo werd het IZP ingebed in de organisaties. Daarnaast bezochten coaches van de zorggroepen alle praktijken om scholing te geven. “Het vergt een heel andere werkstijl en dat is wennen”, zegt Nathalie Eikelenboom. “In het begin is het ook een investering in tijd en moeite. Je moet anders registreren en meer communiceren. Consulten kunnen langer duren en vragen voorbereiding. Maar dat betaalt zich uit in de vervolgconsulten. Doordat je weet wat voor de patiënt belangrijk is en wat hem of haar motiveert, kom je sneller tot de kern.” Inmiddels wordt eraan gewerkt om het IZP binnen Care2U te delen met andere partners in de zorgketen, zoals diëtisten, apothekers of fysiotherapeuten. Anne-Marie Daniëls: “We zijn al testen aan het doen en binnenkort gaat de werkgroep weer om tafel om het verder uit te werken. Het is bijvoorbeeld heel belangrijk om in het systeem te kunnen kijken wie een bepaalde wijziging of doel heeft aangebracht.” Protocol, patiënt, professional “Het IZP sluit helemaal aan op het veranderde karakter in de eerstelijnszorg”, vindt Victor van der Meer uit. “Vroeger deden we heel veel volgens protocol en keken we vooral naar streefwaarden. Dat hebben we nu gelukkig losgelaten. In plaats daarvan werken we in een balans tussen protocol, wensen en behoeften van de patiënt en de medische expertise van de professional. Het IZP belichaamt die balans.” Anne-Marie Daniëls draait de pc tijdens de spreekuren, zodat de patiënt altijd mee kan kijken om zo samen te werken aan het IZP. Want nu is de huisarts of de POH ‘casemanager’, die uiteindelijk de gegevens in het IZP beheert. Victor van der Meer: “Mijn GezondheidsPlatform wordt binnen PoZoB al langer gebruikt. We zijn ermee gestart om te zien of het ons lukt de patiënt actiever bij de zorg te betrekken. Het geeft de patiënt niet alleen inzage in het IZP, maar helpt ook daadwerkelijk om met de doelen aan de slag te gaan. De zorgverlener blijft eindverantwoordelijk. Daar hebben we voor gekozen om de balans tussen protocol, patiënt en professional in evenwicht te houden.”